Til baka 
 

 

Silfur - Ag


Sætistala: 47
Atómmassi: 107,868 u

Bygging atómsins: Silfur er með sætistöluna 47 og raða rafeindir þess sér á fjögur hvolf í kringum kjarnann. Á 1. hvolfi eru tvær rafeindir, á 2. hvolfi eru átta, á 3. hvolfi eru átján og á 4. hvolfi eru rafeindirnar nítján talsins.

Saga: Nafn silfurs kemur úr fornensku þar sem silfur var kallað siolfur. Tákn fumefnisins, Ag, kemur hins vegar úr latínu þar sem silfur kallast argentum. Silfur var þekkt þegar í fyrndinni og er meðal annars minnst á það í opinberunarbókinni. Gjallhrúgur í Litlu Asíu benda til þess að maðurinn hafi verið búinn að læra að skilja silfur frá járni um 3000 fyrir Krist.

Hvar finnst það? Silfur finnst sjálfstætt og í málmum svo sem argentíti (Ag2S) and silfurklóríði (AgCl); blý, kopar, gull, og kopar-nikkel málmar eru aðaluppspretta silfurs. Mexikó, Kanada, Perú og Bandaríkin eru helstu silfurframleiðendur á vesturhveli jarðar.

Framleiðsla: Silfur er meðal annars unnið með rafmagnshreinsun á eir. Fínt silfur sem verslað er með inniheldur að minnsta kosti 99.9% silfur. Hreinleiki meiri en 99.999% er fáanlegur í viðskiptum. Þegar silfur er framleitt í iðnaði er það aðallega hliðarfarmleiðsluvara sem verður til í ferli hvers aðaltilgangur er að framleiða annarskonar málm svo sem blý eða sink.

Eiginleikar: Hreint silfur hefur fallegan hvítan málmgljáa. Það er örlitlu sterkara en gull og er mjög sveigjanlegt og auðvelt að smíða úr. Hreint silfur hefur hæstu raf- og hitaleiðni allra málma, og hefur minnst viðnám. Það er stöðugt í hreinu lofti og vatni, en missir ljómann og fellur á það þegar það kemst í snertingu við ozon, vetnissúlfíð eða loft sem inniheldur brennistein.


Notkun: Ekta silfur eða sterling silfur er notað í skartgripi, silfurbúnað og fleira þar sem útlit skiptir miklu máli. Þessi efnablanda inniheldur 92.5% silfur, en afgangurinn er kopar eða einhver annar málmur. Silfur skiptir miklu máli í ljósmyndun, en um það bil 30% af silfurframleiðslu Bandaríkjanna fer í þá grein. Silfur er notað í þær málmblöndur sem notaðar eru í tannviðgerðum. Einnig er silfrið nýtt í speglaframleiðslu og má setja á gler eða málma með beinum hætti eða rafskautun. Þegar það er nýsett á gefur það besta endurspeglun sem þekkist, þegar um er að ræða sjáanlegt ljós, en er fljótt að missa ljómann og missir þá einnig endurspeglunarhæfni sína. Silfur endurspeglar illa útfjólubláu ljósi. Silfur hefur verið notað í aldaraðir í mörgum löndum við framleiðslu myntar. Nú á dögum hefur eftirspurn eftir silfri farið langt fram úr framboði, því notkunarsvið hefur aukist.

Meðhöndlun: Silfur sem slíkt er ekki eitrað, en flest sölt þess eru það. Silfur i andrúmslofti ætti ekki að fara yfir 0.01 mg/m3. Silfursambönd geta síast inn í húðina og silfur getur sest fyrir í vefjum líkamans. Þetta veldur sjúkdómi, sem veldur gráum litaútfellingum í húð og slímhúð. Silfur hefur sýkladrepandi áhrif og drepur ýmsar lífverur af lægri stigum án þess að skaða æðri skepnur.

Einangrun: Hér er stutt dæmi um hvernig hægt er að einangra silfur.
Þar sem hægt er að kaupa silfur hreint er yfirleitt óþarfi að útbúa það á rannsóknarstofum. Samt sem áður er hægt að sjá hvernig silfur myndast með því að skoða þau efnahvörf sem verða þegar koparmálmi, Cu, er dýft í lausn silfurnítrats, AgNO3.

Cu(s) + 2 AgNO3(aq) Cu(NO3)2 + 2 Ag (s)

Við þetta myndast oft fallegir silfurkristallar og blágræn lausn af koparnítrati.

Höfundur: Theódóra Matthíasdóttir, Nát123


Fjölbrautaskólinn við Ármúla, maí 2003/Sigurlaug Kristmannsdóttir