Sætistala: 11

Atómmassi: 22,989777u

Bygging atómsins:

Í kjarnanum eru 11 róteindir og 12 nifteindir. Rafeindirnar eru einnig 11. Fyrstu tvö hvolf eru full, þ.e.a.s. 2 rafeindir á fyrsta og 8 á öðru, en á þriðja hvolfi er ein rafeind, sem skýrir að nokkru leyti hvarfgirni natríums.

Hvernig nafn natríums er tilkomið:

Nafn málmsins er komið af fornlatneska orðinu Sodanum, sem var sódavatn, Na₂CO₃. Nafnið Natrium er komið af orðinu 'natron', sem er sjálft komið af gríska orðinu nitron, sem var sódavatn.

Efnafræðingarnir Martin Heinrich Klaproth og Ludwig Wilhelm Gilbert
lögðu nafnið Natronium til í stað Soda, þar eð þeim fannst ekki nógu fínt að skíra frumefni eftir algengri, mengaðri (þ.e. ekki hreint natrium) verslunarvöru sem sódavatn var á þeim tíma.

Hvenær natríum var uppgötvað:

Natríum er silfurhvítur og mjúkur og var fyrst einangraður árið 1807, með rafgreiningu á vítissóda. (Sjá mynd hér á eftir.) Maðurinn sem aðskildi efnið hét Davy. Það eru þekktir þrettán mismunandi ísótópar af Natríum.

Natríum er silfurhvítur og mjúkur málmur.

Hvar natríum er að finna í náttúrunni:

Natríum er algengast í natríumklóríði, eða matarsalti. Á meðal annarra algengra efna sem innihalda natríum eru matarsódi (NaHCO₃) og vítissódi (NaOH) – en ‘sóda’nafnið er einmitt komið af enska heiti málmsins, sodium.

Natríum er ódýrasti málmurinn miðað við rúmmál. Málmurinn er hins vegar mjög hvarfgjarn, og getur kviknað í honum, komist hann í snertingu við vatn.

Natríum er til staðar í bæði sólum og stjörnum. Natríum er fjórða algengasta frumefnið á jörðinni og finnst í nokkrum mæli í jarðskorpunni. Hann finnst hvergi á hreinu formi í náttúrunni og hann er eðlisléttari en vatn.

Hvernig natríum er notað:

Natríum er notað við pappírsiðnað, gleriðnað, sápugerð, olíuiðnað, málmiðnað, klæðaiðnað og efnaiðnað. Málmurinn nýtist við að ryðhreinsa málma, hreinsa bráðnar málmblöndur og bæta samsetningu sumra málma. Málmurinn leiðir mjög vel hita, og blanda hans við kalíum (NaK) er mikilvægur hitaleiðandi málmur. Málmurinn er nauðsynlegur við framleiðslu estera, og við samsetningu lífrænna efna.

Annað forvitnilegt um natríum:

Natríum þarf að höndla af mikill varúð og með góðri þekkingu vegna hvarfaeiginleika þess. Geyma þarf málminn hreinan í olíu vegna þessara hvarfeiginleika (Sjá mynd hér að ofan).


Heimildaskrá:

http://www2.fa.is/deildir/Efnafraedi/nat123/sumar/lotukerfid/11.html
http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Na.html
http://www.vanderkrogt.net/elements/elem/na.html

Höfundur: Hildur Björk Leifsdóttir, NÁT 123