KOLEFNI

Kolefni hefur hæsta bræðslumark allra frumefna, 3800kj. Kolefni er undir-staðan í öllum lífrænum efnasamböndum.

Þegar kolefni brennur gengur það í samband viðsúrefni og myndar m.a. gastegundina CO₂ (koltvísýringur) sem er nú mest rætt um í sambandi við gróðurhúsaáhrifin.

Við fyrstu sýn kann að virðast fráleitt að grafít, svart og mjúkt efni, sem gjarnan er notað til að minnka núning og slit milli snertiflata og demantur, harðasta efni er fyrirfinnst í náttúrunni, skuli vera úr einu og sama frumefninu. Sú er þó raunin og skýringin á útlits- og áferðarmun hlutana er að finna í uppröðun og tengjum kolefnis-frumeindana. Bæði grafít og demantar eru eingöngu úr kolefnum. Hægt er að búa til demant úr grafít með því að hita grafítið undir miklum þrýstingi. Afurðin er oftast kölluð “Iðnaðardemantur” og er notaður þar sem mikillar hörku efnisins nýtist vel, eins og á bor-oddum.

Kol eru upphaflega mynduð úr flóknum sameindum sem umbreytast smámsaman í hreinna kolefni í formi grafíts.

Kolefni er mjög auðfundið í náttúrunni og finnst á sólinni, stjörnum, halastjörnum og í andrúmslofti flestra pláneta. Einnig er kolefni í matnum sem við borðum, fötunum okkar, snyrtivörum, dínamiti (TNT) og í öllu eldsneyti svo eitthvað sé nefnt.

Önnur frumefni geta myndað um 60.000 mismunandi efnasambönd. Kolefni getur hins vegar myndað 50 sinnum fleiri en öll hin til samans. Sérstaða kolefnis byggist á að atom þess geta tengst hvort öðru og myndað sameindir sem eru mjög fjölbreytilegar. Vetni er mikilvægur þáttur kolvetnis-samböndum og eru mörg efnasambandana eingöngu mynduð úr kolefni og vetni. Slík efni nefnast kolvatnsefni. Dæmi eru jarðgas og bensín.

kolefni er ein af undirstöðum alls lífs og er það partur af DNA erfðakjarnanum. Mannslíkaminn er með um 18,5% hlutfall af kolefnum í einhverju formi. Kolefnasambönd koma víða við sögu í lífverum, m.a. í plöntum, dýrum og einfrumungum. Líf eins og við þekkjum það væri

óhugsandi ef ekki nyti við kolefnasambanda en þau eru oft kölluð Lífræn efna-sambönd.

Kolefni hefur massa-töluna 12. Lotu-númerið 6 og er með 6 rafeindir eins og sjá má hér á myndinni. Ennfremur er það 6. algengasta frumefnið. Það eru næstum því 10 milljón þekktar atom-sameindir til í alheiminum og þar af eru mörg þúsund þeirra nauðsynlegar öllu lífi.

^Heimildir: http://webelements.com

http://education.jlab.org

http://chemsoc.org

Ardley, Neil & Kerrod, Robin 1982 Efni og Orka, Örn og Örlygur

http://visindavefur.hi.is/?id=2603

http://visindavefur.hi.is/?id=2734