Sćtistala: 26
Atómmassi: 55,874
Bygging
atómsins: Járnatómið er frekar
smátt. Rafeindaskipan járns er 2-8-14-2, það
er að segja tvær rafeindir á fyrsta hvolfi,
átta á öðru, fjórtán á
þriðju og svo tvær á því
síðasta( 2 gildisrafeindir).
Járn
(Fe) er hliðarmálmur. Eðlisvarmi járns
við staðalaðstæður er 0,11 kal/(g*°C).
Hreint járn er ekki mjög hart og er frá 4
til 5 á Moore skalanum. Það er mjúkt
og sveigjanlegt sem gerir mönnum auðveldara að
vinna með það. Bræðslumark járns
er 1535°C og suðumark er 2750° og eðlismassi
þess 7,86 g/cm3. Efnafræðilega er
járn virkt. Það getur hvarfast við alla
Halogenana (flúor, klór, króm, joð,
astidine) súlfið, fosfór, kolefni og sílikon.
Járn er bæði að finna sem járn(II)
(Fe2+) og járn(III) (Fe3+). Járn
er um 5% af massa jarðskorpunar og er líklega það
frumefni sem er mest er af í jarðkúlunni allri.
Járn
er mest notað þegar það er búið
að vinna það meira t.d. smíðajárn
og stál. Járn er líka galvaniserað
og notað í allskonar iðnaði, einnig er það
notað í rafsegla. Járn er líka notað
í lækningum t.d. við blóðleysi þegar
magn hemoglóbíns eða rauðra blóðkorna
er of lítið er gefið járn. Járn
er líka notað í allskonar fjörefnislyfjum.
En það sem fáir vita að járn hefur
verið notað í vopn hljóðfæri
og mörg önnur áhöld frá forsögulegum
tíma. Til eru oxaðir járnbitar sem fundust
í Egyptalandi og talið er að þeir séu
frá því um 4000 fyrir Krist. Ljóst
er að menn hafa lengi notað járn og með tímanum
urði menn færari um að vinna það og
talið er að landnámsmenn hafi unnið járn
úr mýrarrauða en slíkt járn
varð fljótt að ryðga. En í tímans
tönn hafa menn ýmist húðað það
með öðrum málmtegundum eða blandað
það öðrum málum svo það
ryðgi síður.
Höfundur: Bjarni Ólafur Eiríksson, Nát123
|