|
Sætistala:
31
Atómmassi:
69,73u
Bygging
atómsins: Gallíum
hefur 31 róteind og ýmist 38 eða 39 nifteindir
en algengari eru þó 39. Rafeindir eru 31 og þær
skipast svo á hvolf, á innsta hvolfi eru 2 rafeindir
á öðru eru þær 8, á því
þriðja 18 og því fjórða 3.
Hvernig
var efnið uppgötvað og hvernig er nafn þess
tilkomið: Gallíum var uppgötvað
árið 1875 af Frakkanum Paul-Emile Lecoq de Boisbaudran
(1838-1912). (Sjá mynd 1.) Til eru tvær útskýringar
á því hvernig gallíum fékk
nafnið, önnur, sú rökréttari, er
sú að de Boisbaudran hafi verið að heiðra
föðurland sitt Frakkland sem heitir á latínu
Gallía. Hin er sú að nafnið hans Lecoq;
haninn, er þýtt gallus á latínu og
gallíum sé dregið af því. Eins
og um mörg önnur frumefni hafði Mendelejeff spáð
fyrir um tilvist gallíums og stakk upp á nafninu
ekaaluminum með skammstöfunina Ea, vegna líkinda
við ál.
Mynd eitt: Paul-Emile Lecoq de Boisbaudran.
Gallíum
í náttúrunni: Gallíum finnst
ekki hreint í náttúrunni heldur er það
alltaf í sambandi við önnur efni, sem dæmi
má nefna kol, ál og olíu. Þrátt
fyrir það er gallíum 34. algengasta frumefnið
í jarðskorpunni. Gallíum er auka-afurð
áls í framleiðslu.
Mynd tvö: Hér sést það
glögglega að gallíum er fljótandi yfir
30°C.
Gallíum
í daglegu lífi:
- Gallíum
er notað í háhita hitamæla þar
sem það er fljótandi á stóru
sviði, allt frá 29,76°C– 2204°C.
(Sjá mynd tvö.)
- Gallíum
er stundum málað á gler og verður þá
afar góður spegill.
- Efnasambönd
gallíums eru notuð í ljósleiðara,
hálfleiðara og transitora.
- Gallíum
er notað í sólarrafhlöður.
- Gallíum
er einnig notað til að blanda út í dýrari
málma en minnkar það verðgildi þeirra
og gæði.
Heimildaskrá:
Bækur:
Descriptive chemistry – McQuarrie & Rock – W.H.
Freeman and Company, New York – 1984
Eðlis- og efnafræði – Orka og umhverfi –
Rúnar S. Þorvaldsson – Iðnú –
2000
Vefheimildir:
www.webelements.com
www.namsgagnastofnun.is/lotukerfi
Ljósmyndir:
www.seilnacht.tuttlingen.com/
Lexikon/31Gallium.htm
Aðrar heimildir:
Náttúrufræðingurinn – 1995
Höfundur:
Védís Ragnheiðardóttir, Nát
123
|