Til baka 
 
 
Kopar - Cu

 

Sætistala: 29
Atómmassi: 63,546 u

Bygging atómsins: Kopar er hliðarmálmur og í kjarna atómsins eru 29 róteindir og 34 nifteindir. Kopar hefur eina gildisrafeind á ysta hvolfi.

Kopar finnst í málmgrýti á yfirborði og þekkist á sínum rauða lit. Talið er að mannkynið hafi nýtt kopar í 10.000 ár, lengur en nokkurn annan málm. Eyjan Kýpur var ein helsta koparnáman í hinum forna heimi en koparforði kom nær eingöngu þaðan enda nefndu þeir þennan rauðleita málm ,, aes Cyprium" eða málmurinn frá Kýpur, sem síðar var stytt í cyprium og svo í Cuprum eða Kopar eins og það þekkist nú.

Kopar hefur reynst manninum mikilvægur í gegnum tíðina. Hann leiðir hita og rafmagn mjög vel. Kopar hefur líka verið blandað við ýmsa málma og eru til yfir 100 mismunandi blöndur. Komist kopar í samband við rakt loft myndast spanskgræna, græn eitruð húð, en hún kemur í veg fyrir að hann ryðgi. Kopar er einnig frábær leiðari. Rafleiðni efna, hæfni þeirra til að leiða rafstraum, er geysilega mismunandi. Kopar kemst næst silfri í rafleiðni en er mikið ódýrari í framleiðslu. Þess vegna er hann mikið notaður í hvers kyns iðnaði.

Kopar er víða hægt að finna í eldhúsum fólks þá í formi potta og panna. Koparílát undir matvæli ættu þá að vera húðuð ef ekki þá er nauðsynlegt að hreinsa þau vel fyrir notkun vegna spanskgrænu.

Kopar hefur líka verið notaður á annan hátt þá með því að fegra líkamann, en kopar hefur verið notaður í skart og ýmsa muni. Sé honum blandað við tin verður úr því Brons en slíkt hefur verið vinsælt efni í skrautmuni um aldir.

Í mannslíkamanum kemur einnig fram kopar. En í fullvöxnum manni eru um 80 mg af kopar og er mest í lifrinni og heilanum. Kopar er sérstaklega mikill í lifur fóstra og nýbura en talið er að koparinn sé eins konar forði á meðan barnið er á brjósti, því þá er koparupptakan lítil. Kopar gegnir mikilvægu hlutverki við myndun beina, blóðrauða og rauðra blóðkorna. Talið er að koparskortur geti verið einn af stærri áhættuþáttum sem valda hækkaðri blóðfitu, fituhrörnun æða ásamt öðrum hjarta og æðasjúksómum.

Höfundur: Fríða Björg Sigurðardóttir, Helga Jakobsdóttir og Kolbrún Björg Hrafnsdóttir, Nát 123


Fjölbrautaskólinn við Ármúla, febrúar 2003/Sigurlaug Kristmannsdóttir