Sætistala:
1
Atómmassi:
1,008 u
Bygging
atómsins:
Vetni er léttasta og algengasta frumefnið í
alheiminum og er númer 1 í lotukerfinu og er táknað
með bókstafnum H. Til eru 3 samsætur af vetni
:
- H
með massatöluna 1 það er byggt upp af 1
róteind og 1 rafeind
- H
með massatöluna 2 það er byggt upp af 1
róteind, 1 rafeind og 1 nifteind .
- H
með massatöluna 3 það er byggt upp af 1
róteind, 1 rafeind og 2 nifteindum.
Hvar
vetni er að finna í náttúrunni:
Vetni er
að finna mjög víða, það er talið
vera um 75% af öllum efnismassa alheimsins og um 1 % af
efnismassa jarðar. Það er að finna í
sólinni og flestum stjörnum og það er
talið vera aðalefni plánetunnar Júpíters.
Um 10% af massa vatns er vetni , það er einnig að
finna í öllu jarðefnaeldsneyti, og ýmsum
efnasamböndum td. saltsýru, kolvetnum, alkahóli,
metanóli og etanóli.
Hvernig
vetni er notað:
Ég hef valið Vetni sem mitt uppáhalds frumefni.
ástæðan fyrir því er fyrst og
fremst sú, að mér finnst áhugavert
að hægt sé að nota vetni sem eldsneyti
á farartæki án þess að valda loftmengun.
Notkun vetnis sem orkugjafa:
Vetni sem notað er sem orkugjafi er fengið úr
vatni. Það er greint frá súrefninu með
rafgreiningu vatns undir þrýstingi. Þá
er hleypt hárri spennu á aðskilin skaut sem
standa í vatnsþynntum kalíumlút.
Í rafgreiningunni leitar vetni að neikvætt
hlaðna skautinu og súrefni að jákvætt
hlaðna skautinu hvort tveggja í gasformi. Tvöfallt
meira myndast af vetni en súrefni og vetninu er dælt
á geymslukúta þar sem það er geymt
undir 300-400 bara þrýstingi.
Í vetnisknúnum farartækjum eru efnarafalar
sem vinna raforku úr hreinu vetni og skila út
hreinu vatni það er að segja, vetni hvarfast við
súrefni og við það myndast raforka í
efnarafalanum.
Þessi tækni hefur verið notuð í geimförum
í langan tíma og nú er verið að
gera tilraunir með þetta í bílum.
Einnig er hægt að brenna vetni í aflvélum
af sömu gerð og nú eru notaðar til að
brenna olíu, jarðgasi og bensíni, en nýtnin
er ekki eins góð og í efnarafalanum og brennslan
er ekki laus við mengun.
Vetni er einnig notað á loftbelgi og hefur það
verið gert síðan á 18. öld.
Annað
forvitnilegt um vetni:
- Vetni
er léttara en andrúmsloft og leitar örrt
upp á við, þynnist út og/eða hvarfast
við súrefni andrúmslofts.
- Það
veldur ekki sprengihættu undir beru lofti. Vetni getur
sprungið ef því er haldið í lokuðu
eða aðþrengdu rými.
- Það
leiðir vel hita.
- Það
er litlaus og lyktarlaus lofttegund.
- Það
rotnar ekki
- Það
veldur ekki sjálfsíkveikju og nærir ekki
eld.
- Það
er ekki ætandi og ekki geislavirkt.
- Það
skaðar ekki grunnvatn og er ekki krabbameinsvaldandi.
Heimildaskrá:
Höfundur:
Aðalsteinn Már Aðalsteinsson,
NÁT 123
|