er mikilvægasta hormónið
í hópi sykurstera. Það er framleitt í miðjulagi
nýnahettubarkar (zona fasciulata) undir áhrifum frá
ACTH sem er stýrihormón nýrnahettubarkarog kemur frá
framhluta heiladinguls. Myndun ACTH er hins vegar undir áhrifum
frá hormóninu CRH sem er leysihormón og er myndað
í undirstúku og flyst til heiladinguls með portæðakerfi
sem er á milli undirstúku og heiladinguls. Þetta
er sýnt á myndinni:
Kortisól gegnir margvíslegum
hlutverkum og hefur fjölbreytileg áhrif. Kortisól tekur
stóran þátt í viðbrögðum líkamans
gegn streitu. Þegar við erum á fleygiferð í
önnum dagsins, heldur kortisól blóðsykri í
jafnvægi með því að stöðva útgönguleið
glúkósa inn í alla vefi líkamans nema vefi
heila og mænu, á meðan það samtímis eykur
niðurbrot próteina í vöðvum og öðrum
líffærum og flýtir fyrir ummyndun nýrra amínósýra
í glúkósa, í staðinn fyrir þær
sem hefur verið eytt af heiladinglinum ( en hann temprar myndun barkstera).
Sykursterar eru mikilvægir fyrir mörg efnahvörf í
líkamanum, þ.e. þeir verða að vera til staðar
til að efnahvörfin eigi sér stað en þeir taka
ekki þátt í þeim. Sykursterar eiga stóran
þátt í kolvetnaefnaskiptum líkamans, en þeir
framleiða glúkósa eða fitusýrur (staðgengla
glúkósa) fyrir orkuforða líkamans, á kostnað
próteina og fitu => kortisól örvar kolvetnamyndun úr
fitu og próteini. Kortisól vinnur vel gegn bólgum
en það nýta læknar sér við meðhöndlun
sjúklinga með alvarlegaar bólgur (ummyndun vefja í
bandvef, einkum í æða og taugaveg.) Ef bólgan er
hins vegar af völdum bakteríu eða veiru, gera sterarnir
meira illt heldur en gott því þeir flýta fyrir
útbreiðslu sýkingarinnar. Að lokum, sykursterar í
stórum skömmtum skaða starfssemi ónæmiskerfisins
með því að bæla niður myndun mótefna
gegn skaðvænlegum sjúkdómum og langtíma
notkun sykurstera getur leitt til Cushing-sjúkdóms (Cushing's
syndrome).
